شایع ترین بیماری های روماتیسمی

بیماری های روماتیسمی یا روماتوئیدی که از آنها به عنوان اختلالات اسکلتی – عضلانی هم یاد می شود، نوعی بیماری التهابی است که روی بافت های همبند مانند تاندون ها، رباط ها، مفاصل، استخوان ها و عضلات تأثیر می گذارد. روماتیسم تنها یک بیماری یا یک نوع اختلال نیست؛ بلکه بالغ بر۱۵۰ نوع بیماری مختلف را شامل می شود که ساختارهای متصل کننده یا حمایت کننده بدن را درگیر می کند و در صورتی که درمان نشود، به مختل شدن عملکرد بخش های مختلف بدن می انجامد.

کدام بیماری های روماتیسمی شیوع بیشتری دارند؟

انواع بیماری های روماتیسمی که دکتر محبوبه آقاجانی متخصص داخلی نیز در مطب خود مبتلایان به آنها را معاینه می کند، ماهیت های متفاوتی دارند و هریک می توانند بخش های مختلفی از بدن را تحت الشعاع قرار دهند. برخی از این بیماری ها عبارتند از:

استئوآرتریت: شایع ترین نوع آرتریت است که میلیون ها نفر را در سراسر دنیا مبتلا کرده است. دلیل وقوع این بیماری، تحلیل غضروف محافظتی در انتهای استخوان ها در طول زمان است. استئوآرتریت، بیشتر از هر جای دیگر، مفاصل دست، زانو، ران و ستون مهره ها را درگیر می کند.

آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی: یکی از شایعترین بیماری های التهابی مفاصل است که در زمره بیماری‌ های خود ایمنی مزمن قرار می گیرد. سفتی صبحگاهی مفاصل، تورم مفاصل، درد مفصلی، ضعف و خستگی و ندول‌های روماتوئید از جمله علائم این بیماری هستند.

نقرس: به تجمع کریستال های سوزنی اسید اوریک در لایه ‌های مفصل های قوزک پا، زانوها، آرنج و به ویژه مفصل انگشت بزرگ پا، نقرس می گویند که سبب درد می شود.

لوپوس: این اختلال خود ایمنی که به آن اریتماتوسیستمیک لوپوس هم می گویند، التهاب در قسمت های مختلفی از بدن از جمله مفاصل، پوست، کلیه، ریه، قلب، مغز و خون را به دنبال دارد.

آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان: شایع ترین بیماری آرتریت در میان نوجوانان است که با علائمی مانند تب، بدحالی، بثورات جلدی، بزرگی کبد و غدد لنفاوی، تحریک پذیری و دردهای عضلانی و مفصلی همراه است.

آرتریت پسوریاتیک: پسوریازیس نوعی بیماری پوستی است که با لکه های قرمز رنگ و پوسته پوسته های های نقره ای نمایان می شود. خیلی از افراد، در ابتدا به پسوزیاریس مبتلا و در مرحله بعدی، دچار آرتریت پسوریاتیک می شوند که مشکلات مفصلی در آنها را در پی دارد. اما گاهی هم ممکن است که مشکلات مفصلی به محض بروز لکه های قرمز رنگ در همان مراحل ابتدایی پسوزیاریس ظهور کند.

فیبرومیالژیا: یک سندرم اسکلتی – عضلانی مزمن است که با ایجاد درد در سطح گسترده، سختی مفاصل در زمان حرکت، احساس خستگی، اختلالات‌ خواب، افسردگی و اضطراب شناخته می شود.

سندرم شوگرن: یک بیماری خود ایمنی است که با علائمی مانند خشکی دهان و چشم ها همراه است. ویژگی مشترک بیماری های خود ایمنی، تولید غیر طبیعی و بیش از حد آنتی بادی ها در خون است که این آنتی بادی ها، بافت های مختلف بدن را به طور مستقیم مورد هجوم قرار می دهند و موجب صدمه آنها می شوند.

پلی میوزیت: نوعی التهاب‌ بافت‌ همبند است که با تغییرات‌ تخریبی‌ در عضلات‌ همراه است و ضعف‌ و تحلیل‌ عضلات‌ – به‌ ویژه‌ عضلات‌ اندام‌ های‌ فوقانی‌ و تحتانی‌ – را در پی دارد. این‌ بیماری، شباهت‌ های‌ زیادی با آرتریت روماتوئید و لوپوس دارد. گفتنی است که شیوع‌ پلی میوزیت در خانم‌ ها دو برابر آقایان‌ است و بیشترین افرادی که درگیر این بیماری می شوند، در سنین بین‌ 30 الی 50 قرار دارند.

بیماری بهجت: یک سندرم نادر است که التهاب در رگ ‌های خونی سراسر بدن را موجب می ‌شود و مشکلات متعددی را در بدن به وجود می آورد که از جمله آنها می توان زخم‌ های دهانی، التهاب چشم، آکنه و ضایعات پوستی و زخم ناحیه‌ تناسلی را نام برد.

اسپوندیلیت انکیلوزان: نوعی بیماری روماتیسمی مزمن است که ستون مهره ها و مفاصل ساکروایلیاک را درگیر می کند و جوش خوردن مهره های ستون فقرات به یکدیگر را در پی دارد. اسپوندیلیت به معنای التهاب ستون مهره ها است و انکیلوزان به تمایل استخوان ها به جوش خوردن و اتصال به یکدیگر اطلاق می شود.

واسکولیت: به التهاب دیواره رگ های خونی گفته می شود که ضخیم شدن، شکننده شدن، باریک شدن و زخم شدن دیواره رگ ها را در پی دارد. این آسیب ها، جریان صحیح خون را محدود می کند و متعاقب آن باعث آسیب اندام ها و بافت ها می شود.

آرتریت واکنش پذیر یا سندرم رایتر: نوعی آرتریت است که به سبب وجود عفونت در نقاطی مانند روده ها، اندام تناسلی یا مجاری ادراری ایجاد می شود که درد و تورم مفاصل را به دنبال دارد و معمولاً زانو، مفصل مچ پا و پا را درگیر می کند.

پلی میالژی روماتیکا: نوعی بیماری التهابی است که معمولاً در افراد مسن دیده می‌شود. تورم، درد، حساسیت غیر طبیعی نسبت به لمس یا فشار، خشکی و سفتی ماهیچه‌ های بزرگ بدن (مانند شانه‌ها، کفل‌ ها، گردن، ران‌ ها و ماهیچه‌ های لگن) از جمله علائم پلی میالژی روماتیسمی است.

اسکلروز سیستمیک یا اسکلرودرمی: نوعی بیماری پیشرونده روماتیسمی است که ضخیم شدن، سفت شدن و خشک شدن پوست را در پی دارد و گاه موجب ایجاد زخم در انتهای اندام ها می شود. در این بیماری، تجمع کلاژن و سایر فیبرها باعث می شود تا پوست صورت و اندام ها، مفاصل دست و پا، ریه، کلیه و دستگاه گوارش به خصوص مری درگیر شوند و فرد را ناتوان سازند.

علل بروز بیماری های رماتولوژی

به طور کلی، ترکیبی از از عوامل ژنتیکی و محیطی، علت به وجود آمدن بیماری های روماتیسمی است. از جمله:

جنسیت: شیوع این اختلالات در خانم‌ ها بیشتر از آقایان است.

وراثت: برای مثال اگر یکی از اعضای خانواده‌ی شما به آرتریت روماتوئید مبتلا باشد، خطر ابتلای شما به این بیماری بالا می‌رود.

سن: افرادی که در سنین بین ۴۰ الی ۶۰ قرار دارند، بیشتر مستعد این بیماری ها هستند.

اضافه ‌وزن: اگر دارای اضافه وزن هستید، به میزان بیشتری در خطر ابتلا به روماتیسم هستید. اضافه وزن، میزان التهابات و درد ناشی از بیماری را افزایش می دهد. این عامل، خصوصاً در خانم‌ هایی که تشخیص بیماری آن‌ها در سنین زیر ۵۵ سال انجام شده، قابل توجه است.

رژیم غذایی: شواهد نشان می دهد که مصرف زیاد گوشت قرمز و کمبود ویتامین ث، می تواند زمینه بروز روماتیسم را فراهم کند.

کم تحرکی: چشم پوشی از انجام تمرینات ورزشی و فقدان تحرک کافی، وضعیت نامناسب ارگونومی بدن به هنگام انجام کار و امور روزمره – که در برخی مشاغل بیشتر نمود دارد – ارتباط مستقیمی با برخی از بیماری های روماتیسمی دارد.

استعمال دخانیات: ارتباط مستقیمی با شدت بیماری دارد و به خصوص بر بیماری افرادی که زمینه وراثتی بیماری را دارند، تأثیر منفی بیشتری می گذارد.

عوامل محیطی: قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی مانند سیلیس و آزبست می‌ تواند خطر ایجاد این بیماری ها را افزایش دهد.

چگونگی درمان بیماری های روماتسیمی

هدف از روش های درمانی در غالب بیماری های رماتیسمی، عمدتاً کاهش نشانه های بیماری و بهبود عملکرد فرد است. آغاز فرایند درمان پیش از آسیب دائمی به مفاصل، نتیجه قابل قبولی در کند کردن روند اختلالات روماتوئیدی دارد. باید توجه داشت که هر یک از این بیماری ها، درمان مختص به خود را دارد که باید با نظر پزشک تجویز شود. از جمله درمان های رایج می توان به موارد زیر اشاره کرد:

استراحت و تمرینات ورزشی: استراحت موجب کاهش التهاب و درد مفاصل می شود و از خستگی مفرط آنها جلوگیری به عمل می آورد. همچنین، ورزش موجب تقویت عضلات و حفظ تحرک پذیری و انعطاف مفاصل می شود. اجرای یک برنامه‌ متعادل از ورزش و استراحت، نقش مؤثری در کنترل آرتریت روماتوئید دارد. معمولاً در هنگام فعال بودن بیماری، استراحت بیشتر و در زمان غیرفعال بودن آن، تمرینات ورزشی بیشتری در برنامه‌ افراد مبتلا گنجانده‌ می شود. از جمله ورزش های رایج در این بیماری می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• آب درمانی
• تمرینات کششی
• وزنه‌برداری
• یوگا
• پیلاتس
• تایچی

دارو درمانی: ‌شدت علائم و مدت ‌زمان ابتلا به بیماری، نوع و میزان داروی تجویز شده از طرف پزشک را مشخص می کند. داروهایی که در خانواده های زیر قرار می گیرند، از عمده موارد تجویز شده در بیماری های روماتوئیدی هستند:

• داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی
• استروئید ها
• داروهای ضد روماتیسمی و اصلاح‌ کننده‌ بیماری

جراحی و سایر روش ها: از جمله مواردی که در این گروه قرار می گیرد می توان موارد زیر را نام برد:

• تزریق کورتیزون
• تزریق روان کننده ها
• بازسازی استخوان
• جایگزینی مفصل