عفونت ادراری چیست و چه علائمی دارد؟

عفونت ادراری (Urinary Tract Infection که به اختصار UTI نامیده می شود) به معنای وجود عفونت در هر یک از قسمت ‌های دستگاه ادراری است که می ‌تواند کلیه‌ ها، مجاری ادراری و یا مثانه باشد. این بیماری در بین افراد و گروه های مختلف از جمله کودکان، سالمندان و مبتلایان به دیابت بسیار رایج است. زنان به دلیل نوع ساختار دستگاه ادراری‌ شان، بیش از مردان به این عفونت دچار می ‌شوند؛ به گونه ای که بیش از 50 درصد از زنان، حداقل یک بار عفونت ادراری را در طول عمر خود تجربه می ‌کنند. عفونت دستگاه ادراری با مصرف آنتی‌ بیوتیک تحت نظر پزشک از بین می رود؛ اما درصورت عدم درمان به موقع، می ‌تواند باعث آسیب کلیوی شود.

منظور از عفونت ادراری چیست؟

دستگاه ادراری انسان به دو قسمت فوقانی و تحتانی تقسیم می ‌شود که دستگاه ادراری فوقانی از کلیه‌ ها و دو عدد حالب‌‌ (میزنای) تشکیل شده است و دستگاه ادراری تحتانی، شامل مثانه و مجرای ادراری (پیشابراه) است. عفونت ادراری یکی از بیماری های شایع دستگاه ادراری است که در اثر رشد میکروب‌ ها (باکتری ها، قارچ ها و در موارد نادر، ویروس‌ها) ایجاد می‌ شود. اغلب عفونت‌ های ادراری در دستگاه ادراری تحتانی رخ می دهد. عفونتی که محدود به مثانه است، می‌ تواند دردناک باشد؛ ولی در صورت نفوذ عفونت به مجاری ادراری فوقانی، عواقبی جدی ‌تر مورد انتظار خواهد بود.

علت عفونت ادراری چیست؟

ساختار دستگاه ادراری به شکلی است که معمولاً از ورود باکتری‌ های مهاجم جلوگیری به عمل می آورد. اما گاهی اوقات، باکتری ‌ها از سد دیوار دفاعی عبور می کنند، از مجرای ادراری می گذرند و به سمت مثانه حرکت می ‌کنند. در این بین، عواملی هم هستند که ورود باکتری‌ ها را تسهیل می‌ کنند. برای نمونه به کاربردن وسایل پیشگیری از بارداری به وسیله بانوان، احتمال ابتلا به عفونت را افزایش می دهد.

سنگ کلیه، پروستات بزرگ ‌شده، اختلالات دستگاه ادراری و ضعف سیستم ایمنی از سایر عواملی هستند که خطر ابتلا به عفونت دستگاه ادراری را بالا می برند.

علائم عفونت ادراری چیست؟

علائم UTI با توجه به قسمتی که درگیر عفونت شده است متفاوت است. سن و جنسیت از دیگر متغیرهای علائم این بیماری هستند.

عفونت دستگاه ادراری فوقانی (پیلونفریت حاد)

عفونت ناگهانی و شدید کلیوی است که باعث بروز علائمی مثل درد و حساسیت به لمس در قسمت بالای کمر و پهلوها، حالت تهوع و استفراغ، تب بالا و لرز و خستگی می‌ شود. بروز علائم عفونت در مردان و زنان یکسان است؛ ولی در مردان علاوه بر علائم ذکر شده، می‌تواند موجب درد مقعد و در زنان باعث درد لگنی شود.

عفونت دستگاه ادراری تحتانی یا عفونت مثانه (سیستیت)

که شامل علائم زیر است:

• درد یا سوزش هنگام ادرار کردن
• تکرر ادرار
• احساس نیاز مکرر به ادرار کردن
• افزایش دفعات ادرار کردن با وجود کاهش میزان خروجی آن
• ادرار کدر، خونی، تیره و بد‌بو
• ترشحات بدبو از دستگاه ادراری
• تهوع و استفراغ
• تب پایین
• درد در ناحیه تحتانی شکم یا کمر

عوارض عفونت ادراری چیست؟

از عوارض شایع UTI می توان به عفونت‌ های مکرر و طولانی مدت اشاره داشت؛ به خصوص در زنانی که طی شش ماه گذشته، دو مرتبه و طی یک سال گذشته، چهار مرتبه دچار این عفونت شده اند. در بروز عفونت های مزمن ادراری، باکتری‌ هایی دخیل هستند که در مقابل دستگاه ایمنی بدن و آنتی بیوتیک ‌‌ها مقاومت دارند. اگر عفونت حاد و یا مزمن ادراری درمان نشود، می تواند کلیه ها را دچار آسیب دائمی کند. از دیگر عوارض این عفونت، ورود باکتری به جریان خون (سپتیسمی) است که می ‌تواند تهدیدی برای حیات فرد باشد.

عفونت ادراری در مادران باردار، خطر زایمان زودرس و کم وزنی نوزاد هنگام تولد را افزایش می‌ دهد. به همین دلیل انجام آزمایش‌ ادرار برای بررسی عفونت ادراری در مادران باردار اهمیت زیادی دارد؛ حتی اگر فرد هیچ علامتی نداشته باشد.

ریسک فاکتورهای ابتلا به عفونت ادراری کدامند؟

عوامل زیادی هستند که می ‌توانند شانس ابتلای افراد به UTI را بالا ببرند؛ از جمله سن بالا، عدم تحرک، انسداد مجاری ادراری، بزرگ شدن پروستات، استفاده‌ درازمدت از کاتترهای ادراری، دیابت، ناهنجاری ‌های مادرزادی دستگاه ادراری، مصرف آنتی بیوتیک ‌های قوی، ختنه نشدن در مردان، بی اختیاری مدفوع، جراحی یا معاینه دستگاه ادراری، بارداری، سابقه عفونت ادراری، سنگ کلیه، سیستم ایمنی سرکوب شده، بیماری MS

تشخیص عفونت ادراری چگونه انجام می شود؟

روش‌ های تشخیصی عفونت ادراری شامل موارد زیر هستند:

• آزمایش ساده‌ ادرار
• کشت ادرار
• تصویربرداری شامل سونوگرافی،MRI، سی تی اسکن و رادیوگرافی
• سیستوسکوپی

روش های درمان عفونت ادراری چیست؟

از آنجا که معمولاً باکتری ها عامل ایجاد عفونت ادراری هستند، برای درمان از داروهای ضد میکروبی یا آنتی بیوتیک ها کمک گرفته می شود. نوع و مدت زمان مصرف دارو به علائم، سابقه پزشکی بیمار و نوع میکروبی که سبب عفونت شده بستگی دارد. علائم بیماری ممکن است پیش از ناپدید شدن کامل عفونت از بین برود؛ که این موضوع لزوم طی کردن کامل دوره درمانی را متذکر می شود. قطع مصرف دارو پیش از موعد مقرر، ریسک بروز مقاومت آنتی بیوتیکی را بالا می برد. در صورت ابتلا به عفونت ادراری شدید، به تزریق آنتی بیوتیک وریدی و بستری شدن در بیمارستان نیاز است.

لازم به ذکر است برای تشخیص و درمان هر گونه عفونت در دستگاه ادراری باید به پزشک متخصص داخلی و یا پزشک نفروبوژیست مراجعه و از هر گونه خود درمانی پرهیز کنید. چنانچه در شهر کرج ساکن هستید می توانید برای درمان عفونت ادراری به مطب دکتر آقاجانی، متخصص داخلی در کرج واقع در بلوار هفت تیر، بلوار شهدای دانش آموز مراجعه کنید.

پیشگیری از عفونت مجاری ادراری

رعایت موارد زیر می تواند خطر UTI را در زنان کاهش دهد:

• مصرف پروبیوتیک ها جهت تغییر توازن باکتری در دستگاه ادراری تناسلی
• نوشیدن مرتب مایعات
• شستن دستگاه تناسلی از جلو به عقب
• تخلیه مثانه‌ پس از رابطه‌ جنسی
• اجتناب از مواد محرک مانند اسپری ‌های خوشبو کننده ناحیه‌ تناسلی
• استفاده از لباس زیر نخی
• استفاده از دوش و حمام در حالت ایستاده که نسبت به استفاده از وان، احتمال بروز عفونت را کاهش می دهد
• عدم استفاده از تامپون تا حد ممکن
• رعایت بهداشت دستگاه تناسلی – ادراری
• تخلیه مثانه به محض احساس نیاز به دفع
• تغییر روش های پیشگیری جنسی

استفاده از از دیافراگم، کاندوم ‌های حاوی اسپرم کش یا کاندوم‌ های غیرلغزنده جهت پیشگیری از بارداری، به رشد باکتری ها کمک می کند؛ لذا ضروری است تا روش های دیگری را جایگزین کرد تا ریسک ابتلا به عفونت کاهش یابد.