مشکلات گوارشی ناشی از ویروس کرونا
2021-01-17علائم رفلاکس معده چیست؟
رفلاکس معده یکی از شایع ترین علل مراجعه به پزشک در دنیاست؛ به طوری که اکثر افراد در طول زندگی، حداقل یکبار این عارضه را تجربه کرده اند. این عارضه آزاردهنده درصورت درمان به موقع، می تواند به خوبی مهار شود.
در این مطلب می خوانیم:
- رفلاکس معده چیست؟
- رفلاکس چگونه رخ می دهد؟
- علائم بیماری
- دلیل بیماری
- چه افرادی بیشتر به رفلاکس معده دچار می شوند؟
- آیا تغذیه و تغییر سبک زندگی، می تواند رفلاکس را درمان کند؟
- راه های تشخیص
- درمان دارویی
- آیا برای درمان رفلاکس به جراحی نیاز است؟
- خطرات رفلاکس بلند مدت چیست؟
رفلاکس معده چیست؟
بیماری رفلاکس معده (Acid Reflux Disease) که به آن ترش کردن معده و سوزش سر دل هم می گویند، یکی از شایع ترین بیماری های گوارشی است. رفلاکس زمانی رخ می دهد که شیره حاوی اسید معده به مری بازمی گردد که این امر، سوزش قفسه سینه یا گلو را در پی دارد.
رفلاکس چگونه رخ می دهد؟
وقتی غذا می خوریم، غذا از مری به معده می رود و هضم آن بوسیله اسید معده شروع می شود. دیواره معده به سبب وجود سلول های پوششی مقاوم، در برابر اثرات مخرب اسید معده آسیب نمی بیند؛ اما دیواره مری که چنین خاصیتی ندارد، در برابر آن آسیب پذیر است. در حالت عادی، مابین مری و معده، دریچه ای به نام دریچه مری وجود دارد که اجازه ورود غذا از مری به معده را می دهد اما مانع برگشت غذا و شیره معده به مری می شود. اگر دریچه مری وظیفه خود را به درستی انجام ندهد، یعنی به خوبی بسته نشود یا بیموقع باز شود، اسید و شیره معده به داخل مری برمی گردند.
علائم رفلاکس معده
بعضی از علائم مشترک بین افرادی که به رفلاکس معده دچار می شوند شامل موارد زیر است:
- ترش کردن، احساس برگشت مایع ترش یا تلخ از معده به مری و دهان
- سوزش در قفسه سینه یا سوزش سر دل که معمولاً بعد از خوردن غذا ایجاد می شود و ممکن است در شب بیشتر باشد
- درد قفسه سینه
- مشکل در بلع
- احساس وجود توده در گلو
برخی بیماران، ممکن است علائم دیگری را هم تجربه کنند. این علائم عبارتند از:
- درد زیر جناغ سینه
- گیر کردن غذا
- حالت تهوع یا استفراغ (به ویژه در زمان صبح)
- باد گلو و آروغ های پیوسته
- تجمع بیش از حد بزاق در دهان
- سرفه های مداوم
- تلخی دهان
- برگشت آب و مواد غذایی از معده به مری و دهان
- بوی نامطبوع دهان
- مشکلات تنفسی
دلایل رفلاکس معده
هنوز علت اصلی رفلاکس کشف نشده است؛ اما این را خوب می دانیم که برخی عوامل هستند که باعث پدیدار شدن و تشدید این بیماری می شوند. دلایل متفاوتی سبب بروز این عارضه می شود که مهم ترین آن، شل بودن بعضی از عضلات مری (اسفنکتر تحتانی مری) و یا زیاد بودن تعداد دفعات شل شدن این عضلات و همچنین ضعف در مکانیسم های دفاعی قسمت تحتانی مری است. تغییرات دوره ای یا دائمی در دریچه بین مری و معده منجر به بروز رفلاکس معده می شود.
چه افرادی بیشتر به رفلاکس معده دچار می شوند؟
نرخ ابتلا به رفلاکس معده در زنان و مردان یکسان است و از نوزادان تا سالمندان را دربرمی¬ گیرد؛ اما وجود متغیرهای زیر، ریسک ابتلا را افزایش می دهد:
- چاقی: افرادی که دارای اضافه وزن هستند، به سبب افزایش فشار بر شکم و دریچه ورودی مری به معده، بیشتر در معرض ابتلا به آن قرار دارند
- بارداری: چراکه بارداری سبب افزایش فشار بر شکم می شود
- مصرف برخی داروها: مانند بعضی از داروهای کنترل آسم، مسدودکننده های کانال کلسیم، ضد حساسیت ها، داروهای اعصاب و روان
- اختلالات بافتی مثل بیماری اسکلرودرمی (ضخیم شدن، سفت شدن و خشک شدن پوست)
- استعمال دخانیات
- خوردن غذاهای سرخ شده مانند فست فودها
- مصرف نوشیدنی های محرک مانند الکل، نوشابه های گازدار، قهوه و چای کیسه ای
- تأخیر در تخلیه معده
- خوردن وعده های بزرگ غذایی و یا پرخوری
- دیر غذا خوردن به خصوص شب ها قبل از خواب
- پوشیدن لباس های تنگ که به شکم فشار می آورند
- نشستن غلط که باعث فشار بر شکم می شود
آیا تغذیه و تغییر سبک زندگی، می تواند رفلاکس را درمان کند؟
اگر متوجه شوید که رفلاکس معده شما فقط با غذاهای خاصی اتفاق می افتد، سعی کنید آنها را از رژیم خود حذف کنید. بعضی افراد همچنین متوجه می شوند که نشستن درست در طول روز و بعد از خوردن غذا، علائم آنها را بهبود می بخشد. وعدههای غذایی بزرگ باعث کشش معده می شود؛ همچنین به طور موقت باعث شل شدن دریچه ورودی مری به معده می شود.
اگر از مواردی که به آنها اشاره کردیم اجتناب می کنید و همچنان سوزش سر دل دارید، باید به پزشک مراجعه کنید.
راه های تشخیص رفلاکس معده
هرکس که علائم رفلاکس دارد باید با پزشک مشورت کند. روش های زیادی برای تشخیص رفلاکس معده وجود دارد؛ مانند:
بررسی بر PH مری و امپدانس: میزان اسید در مری را در حالات مختلف مانند زمان خوردن یا خواب اندازهگیری می کند.
آندوسکوپی: در این روش، از لوله ای که به آن یک دوربین وصل است، جهت بررسی مری و معده استفاده قرار می شود که همزمان می تواند یک نمونه گیری کوچک از بافت انجام دهد.
مانومتری مری: با این روش می توان انقباضات ماهیچهای را در مری، به هنگام بلع اندازهگیری کرد. مانومتر قدرت عضلات مری (اسفنکتر) را اندازهگیری می کند.
رادیوگرافی: انجام تصویربرداری از مری، معده و دوازدهه
درمان دارویی
یکی از اصلی ترین گزینه های درمان افراد مبتلا به رفلاکس، داروهای مهارکننده پمپ پروتون هستند که مقدار اسید معده را کاهش می دهند. امپرازول و هم خانواده هايش مانند پنتوپرازول، رابيپرازول و لانسوپرازول از مهم ترين آنها به شمار می روند. از دیگر گزینه های دارویی دیگر می توان به مسدودکننده های H2، آنتی اسیدها و اریترومایسین اشاره کرد.
آیا برای درمان رفلاکس به جراحی نیاز است؟
ممکن است درصورت بروز عوارض جدی رفلاکس، جراحی توصیه شود. اگر اسید معده باعث التهاب مری شود و در ادامه منجر به خونریزی یا زخم شود، می توان گزینه جراحی را مدنظر قرار داد. چراکه زخم های ناشی از آسیب بافتی، حرکات مری را محدود و بلع را دشوار می سازد.
انجام جراحی، غالباً آخرین راه حل است. پزشک در ابتدا تلاش می کند علائم شما را با تغییر رژیم غذایی و شیوه زندگی تخفیف دهد که این امر در بیشتر افراد مبتلا مؤثر واقع می شود. اما اگر رعایت این موارد سبب بهبود بیماری نشد، پزشکان اقدام به تجویز دارو می کنند. اگر داروها هم علائم بیماری را تسکین ندهد، پزشک، جراحی را مدنظر قرار می دهد.
چندین روش جراحی برای تسکین علائم رفلاکس معده وجود دارد که به کارگیری هریک از آنها، به نوع مشکل و اتخاذ تصمیم پزشک بستگی دارد.
خطرات رفلاکس معده بلندمدت چیست؟
اگر رفلاکس درمان نشود، با گذشت زمان باعث بروز التهاب مزمن در مری می شود و عوارض زیر را در پی دارد:
- تلخی دهان
- مشکلات بلع
- ازوفاژیت یا التهاب مری که می تواند موجب سوزش سردل، درد در قفسه سینه و بلع دردناک شودتنگی مری که اختلال و مشکل در بلع را سبب می شود
- مری بارت که به تغییر در بافت قسمت انتهایی مری اطلاق می شود و در صورت عدم درمان، می تواند تبدیل به سرطان مری شود
- تنفس اسید معده در ریه ها می تواند منجر به بروز مشکلات تنفسی از قبیل احتقان قفسه سینه، خفگی و آسم شود
- درد باز در مری که به آن زخم مرطوب هم می گویند. اسید معده می تواند باعث تخریب، زخم شدن و خونریزی بافت مری شود که باعث درد شدیدی در هنگام بلع می شود
