بیماری نقرس چیست و چگونه درمان می شود؟

نقرس در اصل یک اختلال متابولیسمی است و با نام آرتریت حاد و هیپراوریسمی شناخته می‌شود. از قدیم بیماری نقرس را بیماری پولدارها می‌نامند چرا که این بیماری اکثرا در اثر مصرف میزان بالای پروتئین ایجاد می گردد و از آنجا که مواد غذایی حاوی پروتئین‌ مانند گوشت، مرغ، ماهی و تخم مرغ جزو غذاهای گران قیمت بشمار می آمدند، این بیماری را بیماری پولدارها نام نهاده‌اند. بیماران مبتلا به نقرس دچار حمله‌های شدید همراه با درد می‌شوند که اصولا در مناطق حساس و مفاصل دست و پا ایجاد می شود، حمله‌های نقرسی در بسیاری موارد شدید و دردناک است.

دلیل اصلی ابتلا به این بیماری افزایش اسید اوریک در خون است. اسید اوریک اضافی در مفاصل تجمع کرده و باعث ایجاد تورم و درد در آن ها می شود. تجمع اسید اوریک در بدن بیشتر در انگشت شست پا، پاشنه پا، قوزک پا، زانو و آرنج رخ می دهد. بنابرین احساس درد در حملات نقرسی بیشتر در همین نواحی است. علائم نقرس قابل برگشت و دارای دوره های عود بیماری و بهبود است. اما راه هایی برای تشخیص زودهنگم و کنترل و بهبود این بیماری وجود دارد.

در بیماران مبتلا به نقرس، حدود نود و پنج درصد را مردان و پنج درصد را زنان تشکیل می دهند. زنان در سنین بعد از یائسگی، جزو گروه های در معرض ابتلا به نقرس قرار می گیرند. حملات نقرسی می توانند بصورت ناگهانی اتفاق بیفتند به نحوی که ممکن است در نیمه شب و در هنگام خواب، درد شدیدی در مفاصل دست یا پا، فرد را از خواب بیدار کند و حس درد و داغی شدیدی بر روی دست یا پا احساس کند.

علائم و راه های درمان نقرس

از علائم شایع نقرس، درد و تورم ناگهانی مفصل بخصوص در مفصل متاتارسوفالانژیال در ناحیه شست پا است.

فشار مکرر به شست پا مثل راه رفتن طولانی موجب می شود کریستال های اسید اوریکی که قبلا به دلیل افزایش کنترل نشده آن، در بافت های مفصل رسوب کرده اند به طور ناگهانی به داخل مفصل هجوم برده و باعث یک پاسخ التهابی در بدن به این هجوم شوند که با درد شدید یا سوزش و داغ شدن ناحیه مورد حمله خود را نشان می دهد. هر عاملی که بتواند سطح اسید اوریک خون را به ناگهان بالا ببرد مانند بروز کم آبی در بدن، مصرف الکل و یا اسیدی شدن خون می تواند ایجاد حملات نقرسی کند.

لازم به ذکر است، سنگ کلیه و اختلال در عملکرد کلیه دستگاه ادراری از عوارض ابتلا به نقرس هستند.

چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به نقرس هستند؟

افرادی که رفتارهایی مشابه موارد زیر را در زندگی روزمره دارند مستعد ابتلا به نقرس هستند:

• کسانی که مصرف غذاهای پر پروتئین و غذاهای دریایی در آنها بالاست
• کسانی که دچار مصرف زیاد الکل هستند
• بیمارانی که بعضی داروها مانند آسپرین، ویتامین ب، داروهای ادرار آور و داروهای شیمی درمانی مصرف می کنند
• افراد چاق و داری اضافه وزن شدید
• افراد دارای فشار خون بالا
• افرادی که به بیماری هایی مانند لوسمی و لنفوم مبتلا هستند
• وجود وراثت یا ریسک فاکتورهای ژنتیکی

جنسیت و سن فرد، که در مردان، نزدیک به نه برابرافزایش احتمال ابتلا را شاهد هستیم و یا در زنان بیشتر در سنین بعد از یائسگی افزایش شانس ابتلا را شاهد خواهیم بود.

این افراد بیشترین احتمال ابتلا به نقرس را دارا هستند و به اصطلاح دارای ریسک احتمال زیادی هستند. شرایط مختلفی میتواند موجب حملات نقرسی در این افراد شود.

1. کاهش آب بدن و اصطلاحا خشکی رگ ها
2. ضربه و آسیب به مفاصل
3. ابتلا به تب و درگیری با بیماری های عفونی
4. خوراک بیش از حد و مصرف بالای غذا
5. مصرف زیاد نوشیدنی های الکلی
6. انجام عمل های جراحی

تست ها و روش های تشخیص آزمایشگاهی نقرس

علاوه بر معاینات بالینی که پزشکان متخصص از جمله دکتر محبوبه آقاجانی به عنوان یک پزشک متخصص داخلی در کرج برای تشخیص ابتلا به نقرس انجام می دهند، آزمایشات خونی یا تست ادرار، نیز میتواند ما را در تشخیص ابتلا به نقرس راهنمایی کند.

• آزمایش سطح اسید اوریک در نمونه خون Blood Uric acid level
• تست سطح اسید اوریک در نمونه ادرار Uric acid level
• بررسی و آزمایش ادرار از نظر وجود کریستال های اسید اوریک

یکی از مهم ترین تست هایی که برای تشخیص این بیماری به کار می رود، بررسی مایعات مفصلی است. مایع مفصلی توسط پزشک متخصص و با تجربه و توسط سوزن مخصوص از مفصل کشیده می شود و مورد آزمایش قرار می گیرد.

گاهی اوقات نیز از رادیوگرافی ساده و تصویر رادیولوژی، برای کمک به تشخیص نقرس استفاده می شود. در این تصاویر ممکن است تجمع توفوسی در اطراف مفاصل دیده شود و شاهد تخریب مفصل باشیم.

روش های درمان نقرس

درمان نقرس شامل دو مرحله اصلی جهت کنترل و بهبود درد است که در مرحله اول برای کاهش اثرات حمله نقرسی و در مرحله دوم جهت پیشگیری از حملات بعدی و جلوگیری از ایجاد دردهای مفصلی، از طرق مختلفی این موارد زیر نظر پزشک متخصص انجام می گیرد.

• سرد کردن مفصل
• بالا نگه داشتن مفصل و کاهش خون رسانی به عضو
• مصرف داروهای ضد التهابی و مسکن های درد مثل بروفن یا ایندومتاسین
• مصرف داروهایی مثل کلشی سین در شرایطی که بیمار به دلایلی دارای منع استفاده از داروهای ضد التهابی باشد.
• مصرف کوتاه مدت کورتیکوستروئیدها یا داروهای کورتونی، در صورتیکه بیمار به دلیل ابتلا به مشکلات کلیوی نتواند از کلشی سین استفاده کند.

درمان بلند مدت و کنترلی نقرس، شامل برنامه ریزی برای کاهش اسید اوریک موجود دربدن است تا بتوان از آن طریق امکان حملات بعدی را کاهش داد. برای این کار متدهای مختلفی در پیش گرفته می شود که مهمترین آنها عبارتند از:

• تغییر رژیم غذایی و سبک زندگی فرد بطوریکه به بدن اسید اوریک کمتری رسیده و یا بدن اسید اوریک کمتری تولید کند. شامل کاهش مصرف کمتر گوشت قرمز، جگر و غذاهای دریایی و حبوبات در برنامه غذایی
• مصرف داروهایی که موجب دفع بهتر اسید اوریک از طریق ادرار می شود یا داروهایی که موجب کاهش تولید آن در بدن می شوند. نکته مهمی که در استفاده از داروهای فوق وجود دارد که باید بعد از اتمام حملات نقرسی مصرف شوند و گرنه ممکن است مصرف دارو موجب تشدید حمله شود.
• مصرف آب فراوان برای افزایش دفع ادرار و در نتیجه دفع اسید اوریک بیشتر از بدن
• رژیم های غذایی و تلاش برای کاهش وزن
• انجام ورزش های مناسب تحت نظر پزشک متخصص
• انجام عمل های جراحی روی مفاصل در صورت تخریب شدید مفصلی