عفونت حاد دستگاه تنفسی چیست؟

عفونت حاد دستگاه تنفسی (ARDS) نوعی از عفونت است که سبب اختلال در تنفس عادی می شود. این عفونت، می ‌تواند تنها قسمت فوقانی دستگاه تنفسی (سینوس ‌ها و تارهای صوتی) را درگیر کند و یا بر قسمت پایینی این دستگاه (از تارهای صوتی تا ریه‌ ها) اثر بگذارد. بروز این عفونت در کودکان، افراد مسن و افراد دارای اختلالات سیستم ایمنی، خطرناک تر از سایر گروه ها است. در مطلب های پیشین در مورد نارسایی مزمن دستگاه تنفسی صحبت کردیم. در این یادداشت قصد داریم تا در مورد عفونت حاد دستگاه تنفسی توضیح دهیم. پس تا انتها با ما همراه باشید.

علائم عفونت دستگاه تنفسی

علائم بیماری، بسته به این مسأله که کدام قسمت دستگاه تنفسی درگیر شده باشد (قسمت بالایی یا پایینی) متفاوت است. موارد زیر، از جمله علائم این بیماری هستند:

• گرفتگی بینی
• آبریزش بینی (رینوره)
• ترشحات بینی (ممکن است شفاف، سفید یا سبز باشد)
• مشکل در نفس کشیدن از بینی
• عطسه
• خارش یا درد گلو
• سرفه (که به سبب تورم حنجره و آبریزش از عقب بینی رخ می دهد)
• بلع دردناک (ادینوفاژی)
• ضعف
• تب با درجه کم (شایع در کودکان)

علائمی که شیوع کمتری دارند، موارد زیر را شامل می شوند:

• بوی نامطبوع دهان
• کاهش حس بویایی (هیپوسمیا)
• تنگی نفس
• خارش و آبریزش چشم (ورم ملتحمه)
• سردرد
• درد سینوس
• حالت تهوع
• استفراغ
• اسهال
• بدن درد

در صورت وجود علائم زیر، سریعاً با فوریت های پزشکی تماس بگیرید:

1. تب بیش از 39 درجه سانتیگراد به همراه لرز
2. تنگی نفس
3. سرگیجه
4. از دست رفتن هوشیاری

این علائم معمولاً ۳ الی ۱۴ روز به طول می‌ انجامد؛ اما اگر بیشتر از این مقدار طول کشید، می توان سینوزیت، حساسیت، ذات الریه و برونشیت را به عنوان تشخیص جایگزین در نظر گرفت. چنانچه علائم بعد از هفته اول – بدون بروز آ‌بریزش بینی، سرفه و یا ورم ملتحمه – شدت گرفت، می‌توان به گلودرد ناشی از استرپتوکوک گروه A (فارنژیت باکتریایی) شک کرد. به‌ سبب خطر گسترش تب روماتیسمی (به‌ ویژه در کودکان)، تشخیص سریع و شروع آنتی بیوتیک درمانی اهمیت زیادی دارد.

عوامل منجر به عفونت دستگاه تنفسی

عوامل متعددی منجر به عفونت حاد دستگاه تنفسی می ‌شوند که این عوامل، برای عفونت دستگاه فوقانی و پایینی متفاوتند:

• از دلایل بروز عفونت دستگاه تنفسی فوقانی می توان به سرماخوردگی، عفونت حاد گوش و فارنژیت حاد اشاره کرد.
• از دلایل عفونت دستگاه تنفسی تحتانی می توان برونشیت، پنومونی و برونشیولیت را نام برد.

چه کسانی در ریسک بالاتری از ابتلا به عفونت تنفسی حاد قرار دارند؟

اجتناب از ویروس‌ ها و باکتری‌ ها امری غیرممکن است؛ اما برخی از عوامل و شرایط هستند که خطر ابتلا به عفونت دستگاه تنفسی را افزایش می ‌دهند. از جمله:

• تماس فیزیکی یا تماس نزدیک با فردی که مبتلا به عفونت دستگاه تنفسی فوقانی است.
• شست و شوی غلط دست ‌ها بعد از تماس با فردی که به عفونت دستگاه تنفسی فوقانی مبتلا است.
• تماس نزدیک با کودکان در محیط های گروهی مثل مدرسه ها و مهد کودک ‌ها؛ چراکه معمولاً کودکان دست‌هایشان را به صورت منظم نمی‌ شویند. همچنین به طور مداوم چشمان خود را می ‌مالند و انگشتانشان را در دهان فرو می ‌کنند که این موارد، انتشار گسترده ویروس ‌ها را سبب می ‌شود.
• تماس گروهی افراد در مسافرت در وسیله نقلیه ای که محیط بسته ای دارد؛ مانند اتوبوس.
• استعمال دخانیات و یا قرارگرفتن در معرض دود آن که ممکن است به تخریب عایق مخاطی و از بین رفتن مژک بیانجامد. درمان بیماری در این افراد، زمان بیشتری را می طلبد.
• حضور در مراکز درمانی، بیمارستان ‌ها و خانه‌‌ های سالمندان.
• نقص در دستگاه ایمنی مانند سیستم ایمنی افرادی که به HIV آلوده اند، افرادی که عضو پیوندی دارند، افرادی که دارای نقص ایمنی مادرزادی هستند و افرادی که مصرف طولانی‌ مدت استروئید داشته اند.
• وجود نابهنجاری‌ های آناتومی مثل تروما و یا زخم صورت، ترومای مسیر هوایی فوقانی و پولیپ بینی.
• افراد مبتلا به بیماری های قلبی
• افراد مبتلا به سایر مشکلات ریوی

راه های تشخیص عفونت حاد تنفسی

این بیماری معمولاً براساس علائم و معاینه فیزیکی و گاهی هم با بررسی ‌های آزمایشگاهی تشخیص داده می شود.

بسیاری از این مشکلات تحت هدایت یک پزشک حرفه ای، پاسخ مثبتی به درمان می دهند. اگر از هر یک از علائم ذکر شده در این مطلب رنج می برید، می توانید با خانم دکتر آقاجانی؛ متخصص داخلی در هفت تیر کرج مشورت کنید.

معاینه فیزیکی

پزشک برای تشخیص عفونت حاد تنفسی، روی نوع تنفس بیمار متمرکز می ‌شود و با گوش دادن به صدای ریه ‌ها و تشخیص صداهای غیرطبیعی، وجود مایعات و عفونت در شش ها را تشخیص می دهد. ممکن است پزشک، داخل بینی، گوش‌ ها و گلو را هم بررسی کند.

تصویربرداری

درصورتی که پزشک، عفونت قسمت پایینی دستگاه تنفسی را تشخیص دهد، احتمالاً از بیمار درخواست انجام رادیوگرافی و یا سی ‌تی ‌اسکن می کند تا با بررسی آنها، وضعیت بیماری را با دقت بیشتری ارزیابی کند.

سایر راه های تشخیص

آزمایش عملکرد ریه از جمله آزمایشاتی است که می ‌تواند به تشخیص بیماری کمک ‌کند. همچنین با استفاده از دستگاه پالس اکسیمتری می‌ توان میزان اکسیژن ورودی به ریه‌ها را مشخص کرد. در مواردی ممکن است پزشک با استفاده از یک سواپ، از بینی و دهان بیمار نمونه ‌برداری کند و با ارسال آن به آزمایشگاه، ویروس ها و یا باکتری ‌های بیماری زا را مورد شناسایی قرار دهد و بسته به نوع آنها، برای درمان برنامه ریزی کند.

عوارض بالقوه عفونت حاد تنفسی

برخی از شایع ترین عوارض این بیماری عبارتند از:

• بروز اپی‌ گلوتیت: این بیماری با گلودرد آغاز می شود و به سرعت شدت پیدا می کند و طی چند ساعت، منجر به سختی در بلع غذا و ریزش بزاق می ‌شود.
• عفونت ثانویه باکتریایی: عفونت ویروسی می‌ تواند در سدهای فیزیکی مسیر هوایی دستگاه تنفسی اختلال ایجاد کند که این امر، تهاجم باکتری را آسان ‌تر می ‌کند و می تواند به سینوزیت ‌های باکتریایی، برونشیت و ذات‌ الریه منجر شود.
• تشکیل شدن آبسه در لوزه‌ ها
• تب روماتیسمی ناشی از گلودرد استرپتوکوکی
• مننژیت که به انتشار عفونت از سینوس ‌ها به مغز اطلاق می شود.
• اوتیت مدیا که به درگیری گوش‌ ها درنتیجه عفونت گوش میانی می گویند.
• بدترشدن بیماری مزمن ریوی زمینه‌ ای مانند آسم و بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD)
• پریکاردیت و میوکاردیت که به انتشار عفونت به قلب می گویند.
• آنسفالیت که انتشار عفونت از مغز یا مایع اطراف مغز و ایجاد ورم مغزی است.
• درد عضلانی و شکستگی دنده در اثر سرفه ‌های شدید

درمان عفونت حاد دستگاه تنفسی

بیشتر عفونت ‌های حاد دستگاه تنفسی، ویروسی هستند؛ به همین دلیل درمان قطعی ندارند و رویکرد درمانی بر کاهش علائم متمرکز است. استراحت عاملی مهم در درمان عفونت حاد دستگاه تنفسی است. همچنین نوشیدن مایعات فراوان می تواند مایعات ازدست ‌رفته بدن به‌ دلیل آبریزش بینی، تب و بی اشتهایی را جبران کند.

بعضی داروهای رایج در درمان عفونت حاد تنفسی عبارتند از:

• استامینوفن که برای کاهش تب و دردهای بدن تجویز می شود.
• داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن که برای کاستن از دردهای بدنی و تب مفید است.
• آنتی هیستامین هایی مانند دیفن‌ هیدرامین که در کاهش ترشحات و گرفتگی بینی مؤثر هستند.
• ایپراتروپیوم موضعی بینی که کاهش ترشحات بینی را در پی دارد.
• داروهای ضد سرفه مانند دکسترومتورفان، گایافنزین (روبیتوسین) و کدئین که همگی برای کاهش سرفه ناشی از عفونت حاد دستگاه تنفسی مفید هستند.
• عسل که می ‌تواند باعث کاهش سرفه شود.
• استروئیدهایی مانند دگزامتازون و پردنیزون که کاهش التهاب مجاری مسیر هوایی و کاهش تورم و گرفتگی را به دنبال دارند.
• سرکوب ‌کننده ‌هایی مانند سودوافدرین اکتیفد خوراکی و فنیل ‌افرین که برای کاهش گرفتگی بینی استفاده می شوند.
• محلول اکسی ‌متازولین بینی که نوعی سرکوب‌ کننده است و باید برای مدتی کوتاه استفاده شود.
• آنتی بیوتیک ها در صورت بروز عفونت باکتریایی تجویز می شوند که به دلیل عوارض جانبی زیادی که دارند و می‌توانند موجب مقاومت باکتریایی شوند و عفونت‌های ثانویه را تقویت کنند، لازم است تا با احتیاط زیاد و فقط و فقط با تجویز و زیر نظر پزشک معالج استفاده شوند.
• ضد ویروس ها در صورتی که بیمار دارای ضعف دستگاه ایمنی باشد.
• اپی نفرین استنشاقی گاهی برای کودکان مبتلا به گرفتگی شدید مسیر هوایی و خروسک تجویز می ‌شود.

سایر درمان ها

در موارد بسیار نادر – مثلاً در خصوص عفونت‌های سینوسی وخیم، تشکیل آبسه پشت گلو و یا تشکیل آبسه لوزه‌ ها – درمان جراحی صورت می گیرد.

پیشگیری از عفونت حاد دستگاه تنفسی

رعایت موارد زیر، تا حد بسیار زیادی از بروز این بیماری جلوگیری کند:

• شست و شوی مداوم دست ها
• تزریق واکسن MMR (سرخک، اوریون و سرخچه)
• تزریق سیاه ‌سرفه
• تزریق واکسن آنفولانزا
• تزریق واکسن پنوموواکس
• عطسه کردن در قسمت بازوی آستین جهت جلوگیری از انتشار بیماری
• پرهیز از دست زدن به صورت، خصوصاً چشم ها و دهان
• اجتناب از استعمال دخانیات
• مصرف ویتامین ث جهت کاهش مدت ابتلا و شدت عفونت

فراموش نکنید که تنها روش تشخیص و درمان بیماری شما، همانا مراجعه به پزشک است و بديهي است که مطالب ذکر شده، تنها اطلاعاتی ضمنی را در خصوص بیماری عفونت حاد دستگاه تنفسی در اختیار شما قرار می دهد.